„Europa” (1931) – pierwszy znaczący polski film awangardowy, antyfaszystowski w wymowie, zaginął podczas II wojny światowej. Niespodziewanie został odnaleziony w 2019 roku. Uroczysty pokaz „Europy” otworzy tegoroczną edycję FESTIWALU THEMERSONÓW w Płocku.
Franciszka i Stefan Themersonowie zrealizowali obraz na podstawie futurystycznego poematu Anatola Sterna, wydanego w roku 1929 w opracowaniu graficznym Mieczysława Szczuki i Teresy Żarnowerówny. Film miał być wizualnym ekwiwalentem przedstawionej w utworze Sterna katastroficznej wizji Europy zmierzającej ku własnej zagładzie. Powstał przy wykorzystaniu techniki wielokrotnej ekspozycji, kolaży, fotogramów i animacji poklatkowej.
Do niedawna sądzono, że film przepadł, po tym jak w 1940 naziści skonfiskowali go w Paryżu. Mogliśmy oglądać jedynie pojedyncze kadry. Po kulkudziesięciu latach próby rekonstrukcji filmu podjął się Piotr Zarębski („Europa II”) oraz amerykański artysta Bruce Czeczewski.
Niespodziewanie, pracownicy Instytutu Pileckiego odnajdują kopię filmu w zasobach niemieckiego archiwum Bundesarchiv. Film zostaje cyfrowo zrekonstruowany w studiu FIXAFILM i premierowo zaprezentowany w ramach BFI London Film Festival 2021, a potem w warszawskim Iluzjonie.
20 października 2022 roku o godz. 18 odbędzie się płocka premiera filmu z udziałem Piotra Zarębskiego. Spotkanie poprowadzi Małgorzata Sady – kuratorka, tłumaczka, autorka projektów artystycznych, która promuje twórczość Themersonów w Polsce i na świecie.